Nabycie rzeczy ruchomej od nieuprawnionego

Jakiś czas temu kupiłem samochód. Po wielu latach okazało się, że samochód ten był kradziony. Czy  w tej sytuacji jestem właścicielem tego auta?

To zależy od kilku kwestii. Zgodnie bowiem z art. 169 kodeksu cywilnego, jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

Z powyższego wynika, iż jest możliwość ustalenia, że pomimo nieprzyjemnych okoliczności związanych z zakupem auta, jest Pan właścicielem pojazdu. Jednak, aby powyższe miało zastosowanie, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

1. zbycie auta nastąpiło przez osobę nieuprawnioną;
2. auto zostało wydane przez zbywcę;
3. Pan jako nabywca objął auto w posiadanie (nie wystarczy samo zawarcie umowy);
4. zawarł Pan umowę w dobrej wierze;
5. upłynął termin trzech lat od chwili kradzieży.

Przesłanki zawarte w pkt. 1-3 są jasne. Problem może stanowić przesłanka „dobrej wiary” Pana, jako nabywcy auta, gdyż przepisy nie zawierają definicji dobrej wiary nabywcy skradzionej rzeczy. Interpretacja tego pojęcia wynika z orzecznictwa sądowego, zgodnie z którym w dobrej wierze jest taki nabywca, który jest przekonany, że nabywa własność od osoby uprawnionej, przy czym to jego przekonanie usprawiedliwione jest konkretnymi okolicznościami.

Przesądzenie o dobrej wierze wymagać będzie przeważnie dokonania szczegółowych ustaleń faktycznych co do okoliczności transakcji. Badaniu podlegać będzie przede wszystkim to, czy Pan jako nabywca auta dołożył należytej staranności. Należy przy tym zaznaczyć, że pewne okoliczności będą powodować podwyższenie wymogów stawianych Panu jako nabywcy, np. jeżeli cena auta była zaskakująco niska. Takie okoliczności powinny bowiem skłonić nabywcę do podwyższonej ostrożności i dokładnego zbadania uprawnień zbywcy, zwłaszcza, jeśli przedmioty tego rodzaju są często celem kradzieży (np. samochody).

W końcu, w sytuacji gdy sprzedane Panu auto było skradzione właścicielowi, oprócz omówionych wyżej przesłanek, niezbędny jest jeszcze upływ 3-letniego terminu, którego bieg rozpoczyna się w chwili dokonania kradzieży rzeczy właścicielowi. Jeśli zatem zbycie auta nastąpiło po upływie tego terminu, prawo własności przechodzi na Pana jako nabywcę z chwilą wydania rzeczy. Natomiast jeżeli zbycie i wydanie skradzionego auta nastąpiło przed upływem tego trzyletniego terminu,  stanie się Pan właścicielem auta dopiero wtedy, gdy termin ten zakończy swój bieg, pod warunkiem, że przez cały ten okres pozostawał Pan w dobrej wierze.

Nie dojdzie bowiem do nabycia przez Pana własności pojazdu, jeśli np. po 2 latach od utraty auta przez właściciela, dowiedział się Pan, że kupiony pojazd pochodzi z kradzieży. Nie zostanie wówczas spełniona przesłanka dobrej wiary Pana jako nabywcy auta w okresie 3 lat od daty kradzieży pojazdu.