Odpowiedzialność cywilna za uszkodzenie grobu przez opadłe konary drzewa.

Płyta na grobie krewnego została zniszczona przez konary nieopodal położonego drzewa. Czy Dyrekcja Cmentarza ponosi odpowiedzialność za zniszczenia grobu na zarządzanym przez nią cmentarzu, spowodowane złamaniem starych drzew, rosnących w pobliżu grobu?

Zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych, utrzymanie cmentarzy komunalnych i zarządzanie nimi należy do właściwych wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), na których terenie cmentarz jest położony. Jednocześnie z powyższego przepisu wynika, że utrzymanie cmentarzy wyznaniowych i zarządzanie nimi należy do związków wyznaniowych.

Odpowiedzialność za utrzymanie cmentarza ponosi jego zarządca. Warto jednak sprawdzić (np. w regulaminie cmentarza) jaki jest status prawny danego zarządcy cmentarza. Czy posiada osobowość prawną, tj. zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czy działa w imieniu właściciela posiadającego osobowość prawną (np. parafii albo diecezji), który może ponieść odpowiedzialność cywilną z tytułu ewentualnych uchybień w zarządzie danego cmentarza (np. na podstawie art. 430 kodeksu cywilnego). Osoby prawne Kościoła i ich organy zostały wskazane w art. 6-10 Ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku uszkodzenia grobu w powyższych okolicznościach podstawą odpowiedzialności jest art. 415 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Aby jednak dany podmiot mógł odpowiadać na podstawie tego przepisu, osoba poszkodowana musi wykazać zdarzenie, z którym przepisy łączą odpowiedzialność danego podmiotu (zniszczenie grobu przez konary drzewa), szkodę oraz adekwatny związek przyczynowy między tym zdarzeniem a szkodą. Dodatkowo, należy wykazać winę, choćby nieumyślną, tego podmiotu, w wyniku której doszło do wyrządzenia szkody.

Z powyższego wynika, że o odszkodowaniu możemy myśleć tylko wtedy, gdy zarządca cmentarza nie dba i odpowiednio nie zabezpiecza drzewostanu. Gdy widoczne są oznaki uszkodzenia drzew, stwarzające zagrożenie dla życia lub mienia, a zarządca cmentarza nie zareaguje w odpowiedni sposób i dojdzie do szkody, wówczas taki podmiot, bądź podmiot na czyją rzecz działa, poniesie odpowiedzialność. Zatem z powyższą odpowiedzialnością będziemy mieć do czynienia tylko wówczas, gdy na grobowiec spadnie drzewo bądź część drzewa, które było zniszczone lub chore, a zarząd cmentarza nie zadbał o to, żeby je wyciąć albo odpowiednio zabezpieczyć. Jeśli natomiast części drzewa spadły na nagrobek na skutek nieprzewidywalnych sił przyrody, gdy uderzył w nie piorun albo przewrócił huragan, zarządca cmentarza bądź podmiot na rzecz którego zarządza tym terenem, nie poniesie odpowiedzialności odszkodowawczej.